Een frikandel (tot 2005 in het Nederlands officieel gespeld als frikadel) is in België en Nederland een langwerpige, donkergekleurde staaf van verschillende soorten vlees die warm gefrituurd wordt gegeten. In Vlaanderen wordt soms de oude betekenis gebruikt: een in de pan gebakken, veelal afgeplatte, gehaktbal.
Zo althans begint Wikipedia te schrijven over onze cholesterolstaaf, het zal wel. Verder schrijven ze dat het een uitvinding is van de Dordtse slager de Vries die het geen gehakt mocht noemen en daardoor leentjebuur speelde in vervlogen tijden en zo op frikadel kwam. Dat we vroeger de gehaktbal frikadel noemden mag echter naar het rijk der fabelen, we noemden het frikkedil. Of het net zo smakelijk was als ons huidige stukje slachtafval, ik weet het niet. Ik heb wel een recept dat ik u niet zal onthouden. Maar er is een probleem en dat is de krop sla. Onze huidige krop is een soort plofkrop die gekweekt wordt met een soort CO2 kanon. Hij ziet er prachtig uit, maar eigenlijk kun je hem alleen rauw eten. De krop stoofsla is helaas ver te zoeken.
Maar genoeg gekwezeld, hier is het recept in min of meer de oorspronkelijke spelling.
Frickedillen in Krop-salaet
- Neemt gehackt Kalfs-vlees met Kalfsvet wat vetter als ordinaris
- En dat wel ghekruydt met Noten en een weynigh Foelie
- Peper en Sout naar behooren
- Kneet wel onder een
- Neemt dan soo veel van de malste Kroppen Salaet als ‘t u belieft
- en suyvert die van de buytenste bladeren en dan schoon uytgewassen
- en de Krop van binnen de bladers wat open gedaen
- Neemt dan sooveel Eyeren als ghy Kroppen hebt
- Maeckt oock soo veel Frickedillekens en doet in ‘t midden van yder den door van een ey
- Leght dan in de Krop en bindt hem met een draet toe
- En als ‘t water koockt
- doet ‘et in de pot als het gaer is
- Kondt dan in ‘t sop en weynigh fijn gestooten Beschuyt doen
- en wat Boter
- wat Kruys-besien of onrijpe Druyven
- Verjuys naer elck sijn believen
Eerlijk gezegd lijkt het meer op soepballen maar goed, ik wil het graag proberen maar naast het probleem van de sla is er het probleem van de Noten. Nootmuskaat is het niet want men spreekt in een ander recept over Muskaten, dat dienen we nog uit te zoeken.(Coquinaria.nl zegt dat het Nootmuskaat is) Verjuys lijkt raadselachtig maar is het sap van onrijpe druiven dat als een soort azijn wordt toegevoegd. Wijnazijn lijkt dus een goede vervanger. Met “den door van een Ey” is onmiskenbaar de dooier bedoeld. Volgens een onder deze bijdrage genoemde website dient u de dooier eerst te koken, volgens mij is het een avontuur omdat juist niet te doen.
De frickedil heeft dus maar weinig van doen met een frika(n)del waar fijngemalen onze halve veestapel in zit verwerkt. Rund,paard,varken maar meest (plof) kip.
Ik zou zeggen doe eens ouderwets en probeer het, dan geniet ik intussen nog maar wat meer van onze oude spraeck.
Bron; De oud-hollandse keuken W. Forbes en een stukje inleiding van Wikepedia.
Meer over dit specifieke 17e eeuwse recept leest u op coquinaria.nl dat overigensniet als bron gebruikt is.
Foto: Simon Ploeg oudjaar 1961 oliebollen bakken. Het raampje achter hem is reeds eerder beschreven in http://www.ploeg.ws/wordpress/?p=317.