“Het is een blok van zes huizen, met tien deuren, aan weerszijden een tweetal boven- en benedenwoningen, in het midden een paar smalle herenhuizen. Minder echter dan een blok is het een huis, een tiendeurig huis, vooral van hier gezien, omdat het bekroond wordt door een ontzagwekkend brok pannendak als een zwart begruisde bergvlakte, mogelijk het hoogste dak uit de particuliere Haagse woningbouw.”
Dat heb ik eerder gelezen, denkt u? Zou best kunnen. Het is een citaat uit de inleiding van “Het Middenstandshuis” van Ferdinand Bordewijk . Één van de fantastische vertellingen uit “Het Eiberschild”.
Het verhaal handelt om een vreemde woning, of eigenlijk meerdere woningen en zijn bewoners. Bordewijk een scherp opmerker en briljant schrijver laat in het verhaal “Het middenstandshuis” zien wie de bewoners zijn met elk hun eigen verhaal. De aannemer van Galen in Het herenhuis en de schilder Meerborger. Zij zijn de hoofdpersonen in het verhaal, doch eigenlijk gaat het Bordewijk niet om de personen het gaat hem om het huis.
De architect is hem onbekend, maar het vreemde van het huis is hem opgevallen. Één gigantisch dak en daaronder zes aparte huizen. Van mijn Haagse jaren waarin ook ik veel door de stad wandelde was het mij nooit opgevallen. Ik kende het verhaal van Bordewijk toen ook nog niet. Nu woon ik al lange jaren niet meer in Den Haag maar lees steeds meer over de stad van mijn jeugd.
Bordewijk is een fantastisch verteller en samen met de boeken van Bordewijk en bijvoorbeeld het fotoboek Den Haag en omstreken in 19de-eeuwse foto’s krijg je een prachtig beeld van het leven eind 19de en begin 20ste eeuw.Bordewijk hoeft maar te verhalen over de baders aan het Noordzeestrand, de mannen in hun afgrijselijke streepjes badpakken of het foto boek levert er de plaatjes bij. Een geweldige combinatie maar er is meer.
Kent u Google-maps en Google Earth? Twee fantastische programma’s die u over de wereld laten reizen en soms inzoomen tot de straattegels uw schermpje vullen.Loopt men de Breedstraat uit, dan heeft men het tegenover zich, aan de andere kant van de vaart.
Googlen dus maar op Breedstaat, en zowaar. Zoom je in op het punt dat Bordewijk beschreef, zie je op die plek een enorm dak, nu in tegenstelling tot Bordewijk schreef met een gewoon oranje pannendak, in plaats van de zwarte pannen. Het valt onmiddellijk op in vergelijking met andere daken in zijn omgeving. Al inzoomend op het dak, onderwijl bordewijk als gids in de hand, klopt zijn minitieuze beschrijving van de twee dakkapellen aan de voorzijde, zijn beschrijving van de schoorstenen aan de zijden en op het dak. Evenzo zijn beschrijving van het dak aan de achterzijde met hellende en rechte ramen en talloze rookkanalen klopt nauwgezet.
Het genoegen van Streetview kennen we ook op deze plek, dus zoeken wij de voorzijde van het pand.
Zowaar. Alle panden op deze foto zitten onder het zelfde pannendak. Alles wat Bordewijk beschrijft over de panden klopt. Dit maakt het lezen van Bordewijk tot een genoegen, het hele verhaal begint te leven voor je ogen.
En dat dankzij Google en een paar toetsen op je computer.
De enigen die het kunnen verpesten zijn bewindslieden in Den Haag. Hun vernieuwingsdrang zou er best wel eens toe kunnen leiden dat over een aantal jaren het pand is gesloopt en vervangen door een modern stuk beton met glas. Hetzelfde overkwam mij aan de tegenover dit pand gelegen Kalkoenstraat. Hier woonden mijn overgrootouders in de laatste jaren van hun leven. Van hun armetierige huisje rest niets meer, behalve een foto in het Gemeentearchief.
Bronnen:
- Gemeentearchief Den Haag
- Het Eiberschild,F.Bordewijk,Salamander
- Den Haag e.o. in 19de-eeuwse foto’s, Kees Nieuwenhuijzen,van Gennep Amsterdam