Mensen zoals ik zijn wellicht een beetje gestoord, als ze op de wc zitten lezen ze zelfs het wc papier. Op zoek naar een artikel in de oude krant lees je die ook meteen helemaal door. Zo stond er in 1868 een berichtje in de krant dat mijn aandacht trok. Het hofje van Schoonoord? Waar mag dat wel niet wezen?
Tja nieuwsgierige mensen staat dan maar één ding te doen. De zoekmachines van internet, Delpher en gemeentearchief Den Haag aan het werk zetten. Buiten bovenstaande bericht vond ik in oude kranten nog een volgend bericht m.b.t. het Schoonoord hofje.
Marcel van Apeldoorn vind bij dit artikel nog het volgende voorgaande artikel.
Tot zover de oude kranten, het gemeente archief zelf levert weinig informatie op. We weten dat het Hofje aan de Noordwal ligt, maar de exacte plaatsbepaling is onbekend. Ook overzichten in Wikipedia over Haagsche hofjes zwijgen. Het weinige dat we vinden is een medisch rapport.
En in het jaarboekje van de Geschiedkundige vereniging “Die Haghe” vind ik het volgende bericht.
Het jaarverslag van de Gemeenteraad geeft ons de volgende informatie
Het Hofje bevindt zich dus tegenover de in 1907 weggehaalde Norton waterpomp. We kunnen nu dus zoeken in de Beeldbank van het HGA naar een pomp op de Noordwal, maar hoe ziet zo’n Norton pomp er eigenlijk uit. Het zoekt wat makkelijker als je weet waar je naar moet kijken.
Nou vind dat maar eens terug op een foto. Ik doe mijn best op een best karig aantal foto’s een pomp te ontdekken. Vind zelfs iets dat een pomp zou kunnen zijn, maar hij lijkt niet erg op voorgaande foto van een Norton pomp.
Dan lijkt het moment zinvol om naar de andere locaties te kijken waar in 1907 de pomp is weggehaald. Misschien zegt ons dat iets meer. Op een ansichtkaart van de Frederikstraat vinden we de pomp terug en zowaar hij lijkt als twee druppels water op de pomp aan de Noordwal. Nu is dus ook de locatie van het hofje bekend.
De uitgezoomde foto van de beeldbank toont ons de lokatie. Iets verder dan de trapjesbrug ter hoogte van de Helmerstraat.
Op de kaart van 1900 is dat dus het witte vlekje bij de bewaarschool aan het Noordeinde en de school aan de Bakkerstraat.
Vanuit de lucht gezien brengt ons dicht bij het hofje.
In aansluiting op bovenstaande zoek ik nog naar de huisnummers, het jaar van ontstaan, de naamgeving, bewoners en meer. tot die tijd wil ik u een artikel uit de Telegraaf van 1897 u niet onthouden.
Overgenomen uit de Telegraaf 1897
Haagsche hofjes.
Uit Den Haag wordt ons geschreven: Deze titel baart zorg. De zetter zal van hofjes, hopjes maken. En de corrector zal de fout over het hoofd zien. Om deze zorg van mij af te wentelen begin ik met de mededeeling dat hofjes wel degelijk zijn bedoeld, en de zwarte, harde zoetigheden waaraan baron Hop — of was hij Graaf — zijn naam gaf, niet het onderwerp uitmaken van hetgeen volgt: Het woord .hofje” is in Den Haag weleer, evenals elders, uitsluitend gebezigd voor een recht, met afzonderlijke tuintjes (hofjes) voorziene woningen, waarin ouden van dagen of hulpbehoevenden om niet of voor weinig geld huisvesting vonden. Ook hier zijn er van die liefdadige hofjes, maar hun aantal is betrekkelijk gering, tien in het geheel. Al de andere met dezen naam onderscheiden buurtjes zijn kleine of groote reeksen arbeiderswoningen. In de zeer opmerkelijke arbeid, uitgegeven door de vereniging tot verbetering van den gezond heidstoestand over de sterftecijfers van Den Haag, in de jaren 1885 — 1894, onlangs verschenen, wordt aan deze hofjes beschouwing gewijd. De arbeider-woningen, welke als zoodanig worden aangeduid, hebben een enkel punt van overeenkomst met de liefdadige hofjes. In den regel bestaat zo een hofje uit een reeks gelijksoortige kleine woningen met een open ruimte die in afzonderlijke kleine vakjes is verdeeld. In het oude stadsgedeelte zijn deze hofjes gebouwd op terreinen welke te voren tuinen van heerenhuizengeweest waren, in een van deze huizen wordt dan een kleine doorgang gemaakt, die tot toegang naar het hofje dienst doet. In de nieuwe wijen hebben de huizen veelal geen of zeer kleine tuinen en is de vierkante ruimte, die te midden van de huizenrijen van vier loodrecht op elkaar uitlopende straten openbleef,van den beginne met Hofjes volgebouwd. Hier zijn in den regel de toegangen van de straat ruimer, maar meer dan één toegang is uitzondering, zoodat elk zoodanig buurtje een keerweer is. In enkele gevallen, vooral in de oude stad, konden er geen tuintjes overschieten, zoodat men hofjes bouwde zonder hofje (tuintjes). Er zijn 9497 bewoonde of onbewoonde hofjeswoningen, bijna 10.000 woningen dus waarvan de huisnummers niet aan de openbare straat zijn te vinden. In die hofjes wonen 39426 personen. Men rekent de arbeidersbevolking van den Haag, zonder Scheveningen op 55.000 personen, ongeveer twee vijfden der bevolking. Ruim 70 percent van deze twee vijfden woont in de hofjes en ‘t mag met ingenomenheid erkend worden, de arbeider wordt er in den regel oneindig beter dan in de hoge huizen in smalle straten; hij woont er gezelliger, aangenamer, en door de verspreiding dezer kwartieren over geheel de stad ontbreekt een zoogenaamde arbeiderswijk, een niet aanbevelenswaardige exclusivisme. Dat woningen met tuintjes zijn natuurlijk ‘t meest te verliezen, en woningen mot de beneden en boven-vertrekken, als is ‘t ook bij afzonderlijke verhuring zij hygiënisch beter dan woningen zonder verdieping, zooals veelal in de hofjesworden aangetroffen. En hygiënisch zou ‘t ook beter zijn als er meer dan een toegang was, want de verborgenheid der hofjes strekt daaraan niet ten voordeele. Te veel menschen in een beperkte ruimte, onvoldoende bestrating en een niet aan de hoogste eischen voldoend rioolstelsel, gebrekkige straatverlichting en verwaarloozing van reinheid zijn schaduwzijden van deze Haagsche hofjes, echter lang niet van alle. De twee hier bestaande Verenigingen voor den bouw van arbeiderswvoningen, een van 1854 en een van 1880, hebben wel het beste geleverd. Heel Den Haag lijkt wel een oude-vrouwenhof ja, wanneer men in het voorwoord tot het belangrijke en veelomvattende statistieke werk, waaraan een en ander is ontleend, leest dat deze arbeid niet alleen verricht is zonder officieels hulp der gemeente, maar dat zelfs, voor verloonde hulp door ambtenaren der gemeente, de kosten moesten worden betaald, nadat subsidie was geweigerd! Blijkt uit het cijferwerk een dalend sterftecijfer, er blijkt ook een dalend geboortecijfer, en dat is niet prettig voor de verloskundigen. Er zijn In 1891 ruim 1100 kinderen minder geboren dan in verhouding tot de bevolking had mogen worden verwacht. De aanwas der bevolking is dan ook voor meer dan 50 percent toe te schrijven aan vestiging. Dat er naast het Hof in de residentie zoovele hofjes zijn, is zeker in Den Haag niet zoo algemeen bekend, dat ‘t der vermelding overwaard zou zijn.
Afbeeldingen en de overname van het artikel zijn afkomstig uit Google afbeeldingen, Haags Gemeentearchief en Delpher, van de Koninklijke Bibliotheek. De afbeeldingen zijn verkregen door het maken van screendumps.